Dlaczego oceniam tak, jak oceniam? Czyli jak wygląda mój system oceniania książek…

Zacznijmy od tego, czemu oceniam w skali 1-10?

Jakie elementy powinna zawierać dobra książka?

(pewnie jest ich więcej, ale wymienię te dla mnie najważniejsze)

·        Bohaterowie – dla mnie postaci to w pewien sposób rdzeń dobrej książki, jej szkielet. Bohater musi być wyrazisty, namacalny, muszę czuć całą sobą, że ktoś taki mógłby istnieć w realnym świecie, że jego historia jest wiarygodna i uwzględnia zarówno jego przeszłość, jak i całą paletę emocji, które z kartek potrafią do mnie przeniknąć. Musi zmieniać się pod wpływem doświadczeń, na moich oczach ewoluować. Tak skonstruowany bohater potrafi postawić na nogi nawet marną książkę. Słaby, płytki, irytujący protagonista potrafi zepsuć mój odbiór powieści. Wtedy nic nie pomoże.

·        Styl pisania – pięknie napisana książka potrafi wyryć się w naszej pamięci na długo. Zawsze doceniam niebanalne pióro. Niekoniecznie musi być poetyckie, kwieciste, ale  równie dobrze humorystyczne czy dosadne, jeśli tylko idealnie wkomponuje się w treść. Najważniejsze, aby czytało się płynnie. Styl nie powinien być, jak ja to określam toporny, trudny w odbiorze. Czasami w moich recenzjach nie odnoszę się do stylu pisarza. Zazwyczaj robię to wtedy, gdy styl jest poprawny, nie odbiega w żadną ze stron. Gdy jest kiepski lub mistrzowski zawsze to zaznaczam.

·   Pomysł na fabułę – fabuła to kręgosłup dobrej książki. Jeśli jest mierna, niedopracowana, posiada luki, całość staje się rozchybotana aż w końcu pada z wielkim hukiem. Niekoniecznie musi być dynamiczna, nieustannie rzucać niespodziankami, ale również nie może nieprzerwanie wiać nudą. Najgorsze, gdy akcja jest niczym sinusoida i skacze z nudy do palpitacji serca i tak w kółko, gdyż wtedy nie opuszcza mnie wrażenie, że jest to wymuszone. Kluczem jest płynność. Treść powinna wzbudzać we mnie ciągłe zainteresowanie. Idealna fabuła to taka, która przyciąga niczym magnes i nie chce puścić. Antidotum jest harmonia wypracowana w sposób naturalny.

·        Tło fabularne – kreacja świata przestawionego jest równie istotna, jak fabuła. To ona potęguje nasze odczucia, dostarcza wrażeń i działa na wyobraźnie. Tworzy cały klimat powieści. Nie ważne czy jest to fantastyka z nietuzinkowym miejscem akcji, czy obyczajówka osadzona w zwykłym mieście czy miasteczku. Z jednej strony możemy mieć postapokaliptyczną metropolię obsianą popiołem, a z drugiej malownicze miasteczko nad oceanem. Z każdej lokalizacji można wycisnąć piękne opisy oddziałujące na ogólną atmosferę i działające na nasze zmysły. Nie lubię, gdy autor skupia się tylko na bieżących wydarzeniach i bohaterach odpuszczając tło, co niestety często ma miejsce. Równowaga nad każdym elementem musi być zachowana.

·        Zakończenie – finał książki to dla mnie sprawa bardzo istotna. Niektórzy wieńczą swoje dzieło z wielkim hukiem, wywołującym szok i niedowierzanie, a inni stawiają na melancholie, smutek i łzy. Każda z tych opcji jest pożądana. Najważniejsze, aby zakończenie nie było przedobrzone, przekombinowane. Receptą są emocje. Jakiekolwiek. Złość, smutek, łzy będące efektem wzruszenia czy szczęścia, a nawet zmieszanie. Zakończenie powinno zapadać w pamięć, a najlepiej tego dokonać grając na uczuciach. Powinno tworzyć z resztą książki zwartą i logiczną całość.

·        Emocje – jest to aspekt bonusowy, co nie znaczy, że mniej ważny. Wiąże się z każdym powyższym punktem. Książka nie wywołująca emocji jest jak burza bez piorunów, jak samochód bez kół, czyli ułomna.

·     Przyjemność z czytania – to też czynnik dodatkowy. Nigdy nie ocenie zbyt wysoko książki, którą męczę, przy której zasypiam na siedząco, w przypadku której marzę, aby w końcu dotrzeć do ostatniej strony, która mnie irytuje nawet jeśli wiele innych jej elementów jest poprawnych. Przez powieść powinnam płynąć, prześlizgiwać się z rozdziału na rozdział. Oczywiście wybaczę małe, krótkotrwałe przestoje w akcji, ale zdecydowanie nie powinny one się przedłużać. Autor powinien posiadać cenną umiejętność przykuwania uwagi czytelnika, budowania skupienia.

·       Wrażenie, które po sobie pozostawia – co czujemy, gdy skończymy czytać powieść? Gdy odłożymy ją na półkę? Czujemy ulgę, melancholię, satysfakcję? Smutek, że to już koniec? Zniecierpliwienie w oczekiwaniu na kolejny tom? To jakie uczucia nam towarzyszą po przewróceniu ostatniej strony, są równie ważne, jak te podczas jej czytania. Czy wracamy myślami do przeczytanej jakiś czas temu powieści, czy szybko o niej zapominamy? Na wiele z tych pytań musimy sobie odpowiedzieć po pewnym czasie i to jak będą wyglądały nasze odpowiedzi jest wyznacznikiem udanej książki.

·      Wydanie – jest to bonus, który niekoniecznie wpływa na moją ocenę, ale jest mile widziane, gdy książka pięknie prezentuje się na półce – ma przykuwającą wzrok okładkę, ilustrację, mapy, elementy dekoracyjne przy rozdziałach, piękną wklejkę, twardą okładkę (w moim przypadku). Chciałoby się napisać „nie oceniam książki po okładce”, ale nie da się ukryć, że ludzie są wzrokowcami. Idąc do księgarni, co pierwsze zauważamy? Oczywiście front książki. I często czy zerkniemy na opis, decyduje pierwsze wrażenie. Odpychająca, nieestetyczna okładka może zaważyć na tym, czy w ogóle zwrócimy uwagę na książkę. Jest to brzydka, ale jednak prawda. Aczkolwiek w momencie czytania, wygląd powieści ma marginalne znaczenie. Często to nie wina autora, że wydawnictwo zmieniło okładkę jego książki na brzydszą. Nie zamierzam go za to karać ;)

2/10  - BARDZO ZŁA

Może się to wydawać dziwne, ale ocena 2 również nigdy się u mnie pojawiła. Nie do końca potrafię oddzielić od siebie oceny 1 i 2. Co powinna posiadać książka określona mianem bardzo złej, ale nie beznadziejnej? W moi odczuciu jest to powieść, która praktycznie nie posiada żadnych plusów. Może jeden maleńki, ale nic więcej.

3/10 – SŁABA

W końcu przechodzimy do ocen, które nieraz się pojawiły. Niestety. Chociaż notę 3 przydzielam bardzo rzadko. Chyba jestem zbyt pobłażliwa. Jednak zdarza się, że ocenie tak jakąś powieść. Z reguły są to książki nieco lepsze w odbiorze. Tragiczne, ale da się czytać – jeśli to ma jakikolwiek sens ;) Może posiadać kilka niewielkich zalet, ale większość elementów jednak kuleje:  fabuła nie trzyma się kupy – często jest bez polotu, jakby o niczym, bohaterowie pozostawiają sporo do życzenia oraz inne kwestie, które w ogólnym rozrachunku powodują, że książka jest zwyczajnie słaba.

Na 3 oceniłam np.: „Amber” Gail McHugh, „Piękny drań” Christina Lauren, „After. Ocal mnie” Anna Todd

4/10 - UJDZIE

Pozycje oceniona 4 charakteryzują się tym, że dobrze mi się je czyta, ale nie brakuje elementów pozostających sporo do życzenia – wiele niedociągnięć fabularnych (przynajmniej w moim przeświadczeniu) i inne wady, które w ogólnym rozrachunku powodują, że książka zwyczajnie jest niespecjalna. UJDZIE, to idealne słowo odnoszące się tych tytułów. Nie są za dobre, tragiczne też nie, ale dominują w nich wady. Wydaje mi się, że oceny 3 oraz 4 mają ze sobą sporo wspólnego. Granica między nimi się zaciera i ciężko mi wskazać wyraźne różnice między mini. Oceniam jak dyktuje mi sumienie.

Na 4 oceniłam np.: „Mimo moich win” Tarryn Fisher, „Trzynaście powodów” Jay Asher, „Przeznaczenie puka do drzwi” Susane Colasanti